مجموعه شاهکار ، تاریخ منظوم ایران

نگارنده: مهندس اردوان سیف بهزاد

روزی از روزهای سالیان دور ، آن روزهایی که هنوز آثاری از طهران قدیم در خیابان جمهوری بود ، قدم زنان در حال گذر از آنجا بودم که کتابی از پشت ویترین نظرم را به خود جلب کرد . "ردیف اول و دوم و سوم اسدالله ملک " وارد مغازه که شدم ، متوجه شدم که کتابفروشی فوق مربوط به "انتشارات سنایی" از قدیمی ترین کتابفروشی های تهران است . سر صحبت باز شد و طبق عادت فروشنده به معرفی کتابهای اخیرا چاپ شدۀ خود نمود . از جملۀ این محصولات منظومه ای از روانشاد "رحیم خان معینی کرمانشاهی " بود با نام "شاهکار" که تازه روانه بازار شده بود . 

رحیم معینی کرمانشاهی در سال ۱۳۷۸ اوّلین جلد شاهکار را منتشر کرد. این اثر شامل ۸۵۸۵۱ بیت است. شاهکار در قالب مثنوی و به وزن شاهنامه سروده شده است. از منظر مطالعات پیرامتنی، نام شاهکار با شاهنامه پیوند دارد. معینی مقدّمه‌ای به نثر نوشته که در آن به شاهنامة فردوسی اشاره کرده است که در حوزة پیوندهای پیرامتنی با شاهنامه قرار می‌گیرد. این اثر در سبک از شاهنامه تأثیر پذیرفته است، امّا محتوای آن با شاهنامه متفاوت است. شاهکار معینی کرمانشاهی تداوم و گسترش شاهنامة فردوسی از پایان است، چون شاهنامه با حملة اعراب و فروپاشی ساسانیان تمام می‌شود و شاهکار از حملة اعراب و فروپاشی ساسانیان شروع می‌شود و تا اواخر حکومت قاجاریّه ادامه دارد. 

زِ بزم و زِ رزمِ یلان گفت و گفت،
کـه تـا بختِ ساسـانیان رو نهفت
چو ویران زِ تازی شد ایرانِ ما،
زبان بست همراز دهقانِ ما
به تخت کیان چون که تازی نشست،
سخنگو پیِ ختم بازی نشست
خود از جا شد و خامه را جا نهاد
سخن را پس از خود به ما وانهاد
(معینی کرمانشاهی، ۱۳۷۸، ج: ۱۹)

مجموعۀ فوق شامل ۱۴جلد می باشد که ۱۰جلد از آن به قرار زیر است : 

جلد ۱) از فروپاشی ساسانیان تا برآمدن سامانیان
جلد ۲) از برآمدن سامانیان تا حملة مغول
جلد ۳) از حملة چنگیز مغول تا آغاز جنبش سربداران
جلد ۴) از جنبش سربداران و یورش تیمور لنگ تا چگونگی تشکیل سلسلة صفویّه
جلد ۵) از چگونگی تشکیل سلسلة صفویّه تا سلطنت شاه عبّاس اوّل
جلد ۶) از سلطنت شاه عبّاس تا سلطنت شاه صفی
جلد ۷) از پایان صفویه تا سلطنت نادرشاه
جلد ۸) از آغاز افشاریّه تا پایان کریم‌خان زند
جلد ۹) از آغاز جانشینان کریم‌خان زند تا پایان زندگی فتحعلی شاه قاجار
جلد ۱۰) از پایان زندگی فتحعلی شاه قاجار تا سلطنت ناصرالدّین شاه
رحیم معینی کرمانشاهی به نوعی راه حکیم فردوسی را در پاسداشت فرهنگ ایرانی ادامه داده است. او سعی کرده تاریخی را به نظم بکشد که موجب عبرت آیندگان شود و برای اینکه اثر او مورد اقبال قرار گیرد، به سبک شاهنامة فردوسی شعر سروده است. شخصیّت‌های اصلی شاهکار مثل ابومسلم، یعقوب لیث، سلطان جلال‌الدّین خوارزمشاه، شاه اسماعیل صفوی، شاه عبّاس صفوی، نادرشاه افشار، کریم‌خان زند، فتحعلی‌خان زند به شخصیّت‌های شاهنامه همچون رستم، سهراب، سیاوش، اسفندیار و دیگران تشبیه می‌شود و این عامل در کنار عوامل دیگر باعث می‌شود که بازتاب شاهنامة فردوسی در شاهکار معینی کرمانشاهی بیشتر شود ..
شاهکار در دورة معاصر (۱۳۹۰ـ۱۳۷۸) شکل گرفته است. و رحیم معینی کرمانشاهی مانند فردوسی به احیای هویّت ملّی از طریق نگاهی به گذشته اعتقاد دارد. شاهکار به لحاظ فکری از نوع ادب تعلیمی است که با لحن حماسی سروده شده است. معینی تاریخ را می‌سراید تا از آن عبرت گرفته شود. او در آغاز و پایان داستان‌هایش به فکر تعلیم مخاطبان خود است. او از رنجی که ملّت ایران در طول تاریخ کشیده، دل‌آزرده است و می‌خواهد مردم کشورش از رذایلی مثل قتل، خیانت و دزدی دوری گزینند و حاکمانی به قدرت بیاورند که ستمگر و غارت‌گر نباشند و به مبارزه علیه ضحّاک‌های تاریخ بپردازند.
طبق وصیّت معینی کرمانشاهی، مسئولیّت جمع‌آوری، ویرایش، نظارت بر چاپ غزلیات، خاطرات و ادامه شاهکار به فرزندش حسین داده شده‌است کما اینکه آثار آهنگین استاد نیز در سال ۱۳۷۳خورشیدی به وی واگذار گردیده بود.