کاروانسرای صفوی که تابلوی تبلیغات شد.

به گزارش هنرنامه امروز به نقل از ایسنا محمدرضا نسب عبداللهی باستان‌شناس درباره وضعیت این کاروانسرا گفت: دیرینگی کاروانسرای شِمش به دوره صفویه می‌رسد و از جمله کاروانسراهای شاخص است، اما متاسفانه به حال خود رها شده و به مخروبه‌ای بدل شده است.
 
او با بیان اینکه کاروانسرای شمش در ۳۰ کیلومتری شهر انار کرمان و ۹۰ کیلومتری شهر مهریز یزد قرار دارد، افزود: این کاروانسرا همواره جزء شهرستان انار و استان کرمان بوده، اما در اواخر دهه ۱۳۷۰ خورشیدی با یک تصمیم نادرست به شهرستان مهریز و استان یزد الحاق شد.
 
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه کاروانسرای شمش کاروانسرایی چهار ایوانی و دارای چهار برج مدور در گوشه‌های بنا با تزئینات آجری است، ادامه داد: ورودی ساختمان که در ضلع غربی قرار دارد به هشتی متصل است و ورودی اصطبل‌های کاروانسرا نیز در طرفین آن قرار دارد. این اصطبل‌ها در طول اضلاع شمالی، جنوب و غربی ادامه پیدا کرده‌اند.

نسب عبداللهی افزود: محوطه روباز کاروانسرا (حیاط) به‌صورت هشت‌گوش است که در چهار گوشه آن چهار صفه و در چهار ضلع آن هر کدام سه صفه ساخته شده و صفه میانی دارای ابعاد بزرگتری است و شکل و شمایل شاه‌نشین را دارد و بام بنا نیز آجر فرش بوده اما در حال حاضر چیزی از فرش‌بام آن باقی نمانده است.
 
به گفته این باستان‌شناس، کاروانسرا به شدت آسیب دیده و قرار گرفتن کاروانسرا در نزدیکی جاده و باز بودن ورودی آن بدون هیچ حفاظتی باعث شده است داخل کاروانسرا به محلی برای سوزندان لاستیک، هیزم و... تبدیل شود. دود حاصل از این آتش‌سوزی‌ها باعث سیاه‌شدن دیواره اصطبل‌ها شده است.

نسب عبداللهی همچنین گفت: کاروانسرای شمش در دوره پهلوی به عنوان «پاسگاه سرحدات انار» مورد استفاده بود و همواره افراد نظامی با خانواده در این کاروانسرا زندگی می‌کردند.

او اضافه کرد: دقیقا روبه‌روی کاروانسرا نیز ساختمان چاپارخانه با مصالح خشت و گل قرار دارد که این بنا هم وضعیت بدتری دارد و درحال از بین‌رفتن است.

 این باستان‌شناس درباره وجه تسمیه این کاروانسرا نیز بیان کرد: درباره نام این منطقه که به عنوان «شِمش» مشهور است، برخی مورخان از جمله شادروان باستانی‌پاریزی معتقد بودند که این نام احتمالا با «شَمَش، خدای خورشید در بین‌النهرین» مرتبط باشد، اما تاکنون شواهد باستان‌شناختی که بتواند این ارتباط را نشان دهد به دست نیامده است.

نسب عبداللهی گفت:  امیدوارم میراث ‌فرهنگی پیش از آنکه خیلی دیر شود برای مرمت و احیای کاروانسرا و چاپارخانه شمش اقدامی شایسته انجام دهد.
 
کاروانسرای شمش در سال ۱۳۸۰ به شماره ۳۶۱۸ و با قدمت دوره صفوی در فهرست میراث ملی ثبت شده است.