صحبت‌های «خطرناک» درباره هواپیما

بحث بر سر افزایش قیمت بلیت هواپیما ماه‌ها است که بالا گرفته و با وجود آن‌که چندین بار وعده اصلاح آن داده شده اما به گفته آژانس‌های مسافرتی تغییری در وضعیت قیمت بلیت هواپیما ایجاد نشده و حتی در تعطیلی‌های اخیر، صندلی‌های قیمت پایین برای فروش بسته شده است. آژانس‌های مسافرتی می‌گویند قیمت بلیت هواپیما باعث شده سفر هوایی تقریبا از دسترس قشر متوسط جامعه خارج و درخواست برای سفرهای اتوبوسی بیشتر شود، این مطالبه حتی برای سفرهای خارجی مطرح است. از طرفی، به گفته آژانس‌های مسافرتی نرخ تورهای پرمتقاضی مثل کیش، قشم و مشهد در برخی از تعطیلات به قیمت سفر خارجی نزدیک شده که از نرخ بلیت هواپیما بی‌تاثیر نبوده است.

روند افزایشی قیمت بلیت هواپیما و کوچک شدن سهم سفرهای هوایی در سبد خانوار ایرانی، از چند سال پیش سرعت گرفته است؛ شرکت‌های هواپیمایی در یک سال گذشته نیز با توجیه همه‌گیری کرونا و محدود شدن پروازها و اجرای قانون ۶۰ درصد ظرفیت پرواز، قیمت‌ها را چندین نوبت افزایش دادند. در اسفندماه ۹۹ برخی نمایندگان مجلس در اعتراض به این گرانی، گزارش کردند که قیمت بلیت هواپیما تا ۱۵۰ درصد افزایش داشته است. این روند همچنان متوقف نشده و از یک ماه پیش، شرکت‌های هواپیمایی بار دیگر برای بالاتر بردن قیمت‌ها، عرضه و تقاضا و اجرای قانون آزادسازی نرخ را توجیه آوردند.

مقصود اسعدی سامانی ـ دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ـ در توجیه گرانی این نوبت، در عین حال که اجرای قانون آزادسازی نرخ و عرضه و تقاضا را توجیه آورده، بلیت هواپیما را دغدغه عمومی مردم ندانسته و گفته است: حمل و نقل هوایی چه تعداد از مسافران را در کشور جابه جا می‌کند که چنین جوی برای قیمت بلیت هواپیما ایجاد کرده‌اند؛ در سال ۹۴ حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر سفر در کشور انجام شده که سهم حمل و نقل هوایی فقط ۱۸ میلیون نفر سفر بوده است، یعنی سهم یک‌درصدی داشته که از این یک درصد، ۶۵ درصد کارکنان دولت و ماموریتی هستند و بلیت هواپیما دغدغه جامعه نیست.

او همچنین بیان کرده است: شاهد بودیم با تغییرات قیمت بلیت هواپیما تقاضا کاهش پیدا نکرد. باید این واقعیت را بپذیریم کسانی که ضرورت دارند باید از هواپیما استفاده کنند و لزومی ندارد همه اقشار از هواپیما استفاده کنند.

حرمت‌الله رفیعی ـ رییس هیأت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران ـ در واکنش به این اظهارات و همچنین افزایش قیمت بلیت هواپیما که ظاهرا از دستور رسیدگی و برخورد خارج شده است، به ایسنا گفت: از سال گذشته که قیمت بلیت هواپیما بی‌رویه بالا رفت تا حالا، برخورد قطعی با شرکت‌های هواپیمایی که بلیت را گران کرده‌اند، صورت نگرفته است. سوال من از آقایان این است اگر آزادسازی نرخ شده، چرا کف و سقف برای قیمت‌ها گذاشته‌اید، چرا در سیستم فروش، نرخ‌های پایین را می‌بندید و از دسترس خارج می‌کنید و فقط فروش صندلی با قیمت بالا را باز می‌کنید؟ آیا این‌ها معنی آزادسازی نرخ می‌دهد؟

او با اشاره به اظهارات اخیر دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی مبنی بر این‌که سهم سفرهای هوایی را یک درصد اعلام کرده که ۶۵ درصد آن یک درصد هم به کارکنان دولت و ماموریتی اختصاص داشته است، اظهار کرد: البته که روی این آمار بحث است و فکر نمی‌کنم اعداد دقیقی باشد، ولی اگر این صحبت‌ها مطرح شده که فاجعه است. به فرض این‌که آمار درست باشد، یعنی شرکت‌های هواپیمایی از حساب دولت گرفته‌اند که برای منافع خود خرج کنند!؟ از طرفی، گفته‌اند «کسانی که ضرورت دارند باید از هواپیما استفاده کنند و لزومی ندارد همه اقشار از هواپیما استفاده کنند»، این صحبت‌ها خطرناک است. اگر همه این اظهارات درست باشد، شرکت‌های هواپیمایی حق نداشتند ارز ۴۲۰۰ تومانی یارانه بگیرند و از سوختی با قیمت کمتر از آب استفاده کنند. شرکت‌های هواپیمایی باید جواب بدهند که تا الان که این همه یارانه گرفته‌اند بر چه اساس بوده است؟

او ادامه داد: با وجود گرانی‌های پی در پی بلیت هواپیما و اخطارهایی که برای برخورد با گران فروش‌ها داده می‌شود، اما در یک سال گذشته سازمان هواپیمایی تمام‌قد از شرکت‌های هواپیمایی حمایت و دفاع کرد، با وجود آن‌که بارها گفته شد افزایش قیمت بلیت هواپیما غیرقانونی است. الان هم شاهد برخوردی با شرکت‌های هواپیمایی که غیرقانونی نرخ بلیت را افزایش داده‌اند، نیستیم.

رفیعی گفت: زمانی انگشت اتهام را به سمت آژانس‌های مسافرتی می‌گرفتند و به محض این‌که بلیت هواپیما گران می‌شد با دوربین صدا و سیما و مامور تعزیرات به دفاتر خدمات مسافرتی می‌آمدند که گران‌فروش‌ها را پلمب کنند. ما بسیار جنگیدیم و مقابله کردیم که اثبات کنیم آژانس، فروشنده محصولات دیگران است و نمی‌تواند قیمت را تعیین و یا گران کند. حالا گزک ندارند، اما با الفاظ بازی می‌کنند. در فضاهای عمومی هم پاسخگو نیستند.

او درباره اثر این شیوه قیمت‌گذاری شرکت‌های هواپیمایی بر سفرهای داخلی و خارجی، گفت: تمام آژانس‌های چارترکننده در مسیرهای خارجی زیان‌ده شده‌اند. آن‌قدر قیمت بلیت پروازها بالا بسته شده که هزینه تمام‌شده یک سفر برای مردم گران تمام می‌شود. البته فعلا مسیر خارجی زیادی نداریم، بیشتر ترکیه و ارمنستان است، اما اگر دفتر خدمات مسافرتی قرارداد چارتر بسته باشد، بدون استثنا ضرر داده است. هیچ آژانس مسافرتی را سراغ ندارم که در مسیرهای خارجی سود کرده باشد. دست‌کم هر هفته از ۴۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان زیان می‌دهند.

او افزود: در مسیرهای داخلی، با وجود افزایش محسوس قیمت‌ها، هیچ نیروی برخوردکننده‌ای وجود ندارد. هتل که آن‌قدر گران نکرده، افزایش سود برای آژانس در شرایط موجود که مسافر ریزش داشته هم منطق و توجیه ندارد، با این حال، قیمت سفر بالا رفته است. البته تعداد پروازها محدود شده و مثل دو سال گذشته نیست، اما در همین مدت، قیمت بلیت هواپیما بی‌رویه و بدون کنترل بالا رفته است.

رییس هیأت‌مدیره دفاتر خدمات مسافرتی ایران گفت: آقایان مگر توجیه نمی‌آورند بر اساس قانون آزادسازی نرخ و عرضه و تقاضا قیمت‌ها را افزایش داده‌اند، وقتی پروازها محدود شده و تقاضا پایین آمده چرا قیمت‌ها را افزایش داده‌اند؟ اگر به آزادسازی نرخ قائل هستند و آیین‌نامه دارند، پس حتما می‌دانند که منطق آزادسازی حکم می‌کند وقتی قیمت را افزایش می‌دهند کیفیت خدمات را هم ارتقا دهند، در این سال‌ها چه کیفیتی به سفرهای هوایی اضافه شده است؟

رفیعی افزود: وقتی شرکت‌های هواپیمایی سوخت و ارز یارانه‌ای نگرفتند، آن وقت می‌توانند بگویند دولت در قیمت‌گذاری دخالت نکند. وقتی آمار می‌دهند ۶۵ درصد سفرهای هوایی را کارمندان دولت استفاده می‌کنند در واقع اصل قضیه را زیر سوال برده‌اند. حالا یا در این عدد بزرگ‌نمایی شده یا با حقِ مردم، هزینه تردد کارمندان دولت داده شده است. صحبت‌هایی که زده شده واقعا جای تأمل و بررسی دارد. نمی‌دانم چرا از کنار آن گذشته‌اند.