سرانجام" دولاب تهران" در دستان . . .!؟

اگر در این روزها گذرتان به منطقۀ دولاب تهران افتاده باشد ، شاهد بسته بودن دو طرف خیابان منتهی به قبرستان‌های ارامنۀ تهران بوده‌اید. این اقدامات از دو ماه گذشته کلید خورده و گفته‌ها حاکی از آن است که دو سمت خیابان را سردری نصب خواهند نمود و ورودی می‌گذارند و صحبت از احداث اقامتگاهی در آن محدوده است که با توجه به مجاورت با آرامستان‌های خیابان دولاب ، بسیار عجیب به نظر می‌رسد.
طی گزارش میدانی خبرگزاری ایسنا و گفتگوی مفصل با اهل محل و کسبه این منطقه ، آن طور که از شواهد بر می‌آید قرار بر سنگفرش شدن این خیابان است . اما موضوع نگران کننده و البته غیر موثق خبر از قطع برخی از درختان این خیابان را می‌دهد.
به برخی از کسبه نیز نامه‌ای ارسال شده که درخواست شده تا در صورت امکان بخشی از ملکشان را برای تبدیل محدوده به اقامتگاه از آن‌ها خریداری کنند، اما هیچ اجباری برای این کار نبوده است.
خبرگزاری ایسنا طی گفتگویی که با معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان تهران انجام داده است پیرامون طرح ساماندهی و مرمت آرامستان‌های دروازه دولاب این گونه گزارش می‌دهد که مجموعه آرامستان‌های دولاب توسط سازمان بهشت زهرا و در راستای حفاظت از آرامستان‌های تاریخی تهران مرمت و ساماندهی می‌شوند. در این پروژه گذر میانی مجموعه آرامستان‌ها که پیش از این به صورت خیابان آسفالت بود، با رویکرد ایجاد بستر گردشگری در این منطقه، سنگفرش و پیاده‌راه شده و کلیه دیوارهای بیرونی آرامگاه‌ها مرمت می‌شوند.این مجموعه در سال ۱۳۷۹ به شماره ۲۶۸۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
او با تاکید بر این‌که قرار است همه‌ مسیرهای بازدید بین قبور نیز شن‌ریزی شده و با احیای جوی‌ها و کانال‌های سیمانی و آجری آن به شکل اولیه، بافت داخلی نیز ساماندهی شود، اضافه می‌کند: در این مرحله بهسازی سرویس‌های بهداشتی و مرمت و ساماندهی دیوارهای داخلی و نیمکت‌ها و برخی عناصر داخل آرامستان در دست اجراست.
او درباره‌ حرف‌های شنیده‌شده، مبنی بر ایجاد اقامتگاه در این محدوده‌ تاریخی نیز می‌گوید: آن‌جا اقامتگاهی نداشته که قرار بر ساماندهی آن باشد، فعلا در این مرحله موارد اعلام‌شده را فقط تایید کرده‌ایم. شاید قصد دارند برای پلاک‌های آن محدوده مجوز اقامتگاه بومگردی یا مهمانپذیر بگیرند، چون چند خانه در آن مسیر است.
او با تاکید بر این که قرار نیست هیچ بارگذاری جدیدی در آرامستان‌ها انجام شود، به ساماندهی سرویس‌های بهداشتی در این محدوده اشاره می‌کند و می‌افزاید: در طرح تهیه‌شده قرار است آن محدوده دیگر ماشین‌رو نباشد، اقدامی که مستلزم مجوز دستگاه‌های مربوطه است تا بتوانند خیابان را ببندند.
به گفته وی، میراث فرهنگی در جلسه شورای حریم وزارتخانه مصوب و اعلام کرده است تا مشاور طرح، بعد از اصلاحِ طرح، بار دیگر آن را ارائه کند، بر این اساس خیابان میانی در قبرستان جزء عرصه تاریخی باشد و همه مجموعه را همراه با خیابان میانی یک مجموعه ببینیم، چون پتانسیل گردشگری آن‌جا خیلی بالاست و برای مردم محلی می‌تواند اشتغال‌زایی داشته باشد.
در پرونده ثبتی گورستان ارامنه در منطقه دولاب تهران که اواخر دهه ۷۰ تهیه شده، این طور آورده است: «قدمت این بنا را به قدیمی‌ترین سنگ‌های قبر حاضر در محوطه گورستان یعنی اواخر دوره قاجار نسبت می‌دهند، که بعد از تغییر کاربری گورستان ونک به باشگاه آرارات، تعدادی از سنگ‌های قبر باارزش آن به این مجموعه منتقل شد. قدمت این سنگ قبرها ۱۵۰ سال است و بیشترین تصاویر برجسته‌ای را شامل می‌شوند که به عنوان میراث باارزش فرهنگی قوم ارامنه در ایران قابل نگهداری خواهند بود.
نه تنها خود قبرستان که قرار گرفتن کلیسایی به ابعاد ۴*۸ مترمربع در گورستان کاتولیک‌ها آن را متمایزتر و ارزشمندتر نیز کرده است،‌ یا حتی قرار گرفتن کلیسایی با طراحی داخلی و گچ‌بری و نقاشی دیواره‌ها و سقف‌ها در گورستان روس و یونان و مقبره سربازان گمنام جنگ جهانی دوم. نکته قابل توجه طبق آن‌ چیزی که در پرونده ثبتی اعلام شده، پیشنهاد اداره کل میراث فرهنگی استان اردبیل برای ثبت ملی این قبرستان تاریخی در تهران است.

بر اساس اعلام رییس وقت سازمان میراث فرهنگی به - استاندار وقت تهران - در سال ۱۳۷۹، ثبت ملی گورستان ارامنه به این مقام تهران ابلاغ و تاکید شده که بر اساس مواد قانونی ۵۵۸ تا ۵۶۹ کتاب پنجم مجازات اسلامی هر نوع تغییر و دخل و تصرف در اثر مذکور جرم تلقی شده و مرتکب، مشمول مجازات‌های قانونی می‌شود، این نامه در آن زمان به شهرداری منطقه ۱۲ تهران نیز رونوشت شده است.»
اکنون در این شرایط یکی از مهمترین اتفاقات پیش رو برای این محوطه‌ تاریخی طرحی است که پیمانکار شهرداری در حال اجرای آن برای قبرستان تاریخی است، محدوده‌ای که شهرداری در جلسات مختلف بارها از ساماندهی آن حرف زده است، اما این که این طرح تا چه میزان بر اساس تصویب میراث فرهنگی و مصوبات بررسی‌شده اجرایی می شود، جای سوال است.