نکاتی کوچک اما مهم در تمرین سودمند ساز

 اگر بخواهیم این بیت طلایی را به گونه ای با موسیقی ارتباط دهیم ، می شود اینگونه نتیجه گرفت که عادت های درست در اجرای موسیقی از همان ابتدا و با تمرین و البته درکنار مدرس کاربلد، امکان پذیر است . منظور از عادت های درست همان خشت اول است که مدرس از همان آغاز باید هنرجوی خود را ملزم به درست گذاشتن آن نماید و پس از آن، این هنرجوست که در چهار دیواری اتاق تمرین خود زمان های تعیین کننده ای را در مسیر نوازنده شدن سپری می کند . ثانیه ها و دقیقه هایی که در صورت استفاده بجا و مفید، نقش مهمی را در به هدف رسیدن هنرجو ایفا خواهد کرد.

در این مقاله به کمک دکتر رابین کِی دِوِریش ( Dr Robin Kay Deverich) ویولونیست ، محقق و فارغ التحصیل رشته دکترای موسیقی از دانشگاه کالیفورنیا طی مقاله ای ، راه های درستِ تمرین را که حاصل سالها تجربۀ شخصی ایشان بوده، برای شما بازگو می نماییم:

" آیا جزو آن گروه از هنرجوهایی هستید که زمان کافی برای تمرین گذاشته اید و پیشرفتی را در روند نوازندگی خود احساس نمی کنید ؟ خوب ، متاسفانه باید یادآوری کرد که تمرین، همه وقت ممکن است به نتیجه نرسد و در عوض تمرین نادرست منتهی به نتیجۀ ضعیف و یک اجرای گوش خراش می گردد .

حال با این هدف که شاید این توصیه های به نظر ساده و کاملاً تجربی ، جهت استفادۀ بهینه از انرژی و زمان صرف شده ، تلنگری به شما وارد سازد ، نظرتان را به آن جلب میکنیم :

1.زمان تمرین

بدن انسان مطابق با ساعت بیولوژیکی خاصِ خود ، در بازۀ زمانی معین از تمام لحاظ آماده و سرحال تر است و این یعنی هنگامیکه منحنی انرژی شخص در اوج خود قرار دارد.حال ان زمان میتواند صبح اول وقت ، عصرگاهان یا به هنگام شب،باشد که این ویژگی منحصر به هر فرد میباشد و بهترین زمان جهت تمرین ساز است . اگر جزو گروهی هستید که خستگی زود به سراغتان می آید ، پیشنهاد میگردد تا زمان تمرین را به ساعتهای کمتر و تعداد بیشتر (به جای تمرین در مدت زمان طولانی ، برای نمونه یک ساعت تمرین را به دو تا نیم ساعت یا مشابه آن) تقسیم نمایید. به هر حال این بستگی به خود هنرجو دارد و هرزمانی را که انتخاب می کنید ، ثبات در اجرای آن و تمرین در زمان انتخاب شده در هر روز ، حداقل 5 یا 6 روز در هفته از ملزومات موفقیت در نوازندگی است.

2. محل تمرین

مکانی را انتخاب نمایید که در سکوت کامل و بدون وجود هر عامل مزاحم و برهم زنندۀ تمرکز باشد. تکنولوژی را از خود دور کنید و به سان گذشته های دور در آرامش تمرین کنید . تلویزیون را خاموش کنید ، اینترنت را قطع کنید و تلفن همراه را در حالت بی صدا ( یا حتی خارج از اتاق) قرار دهید و اجازه بدهید منشی تلفنی و صندوق صوتی تماس های شما را پاسخ دهند .

3.لوازم جانبی

پیش از آغازبه استفاده از ثانیه به ثانیه از زمان تمرین ، همه وسایل مورد نیاز را در دسترس خود قرار دهید . کتاب ، مداد ، دفتر و کاغذ نت ، پوپیتر و . . . عدم وجود هرکدام از این اقلام و خارج شدن از اتاق و به دنبال آن برهم خوردن تمرکز و از فضای موسیقی بیرون آمدن ، امکان حتی برهم خوردن جلسه تمرین را به دنبال خواهد داشت.

4.آرامش فیزیکی و فکری

نوشیدن آب ، میان وعده های سالم جهت بالا بردن قند خون، استفاده از سرویس بهداشتی پیش از شروع و اقدام به تمرین پس از آمادگی کامل فیزیکی و در کمال راحتی و آرامش ، این مراحل کمک شایانی جهت تمرکز روی قدم به قدم تمرین می کند.( برای نمونه در ساده ترین حالت، مجبور به توقف تمرین برای نوشیدن آب و . . . نیستید .)

نواختن ساز یک فعالیت کاملا پویا و پرانرژی است و نیاز به قدرت بدنی و انرژی دارد و توصیه بر این است که هیچ گاه در شرایط خستگی و بی حالی اقدام به نواختن نکنید زیرا می تواند باعث ایجاد عادت های نادرست گردد .

5. کیفیت تمرین

اینکه روزانه چقدر تمرین می کنید اهمیت دارد ، ولی اینکه در این مدت زمان به کدامین هدف خود می رسید ، دارای اهمیت  بیشتری است .اینکه طبق برنامه از پیش تنظیم شده تمرین کنید ، ایده آل است. اما اگر روزانه طبق عادت قطعاتی را چندباره و در حال سیر کردن در رویا و غرق درافکار روزانه  می نوازید ، تمرین نکنید بهتر است !  تقویت اشتباه و عادت های نادرست چه با برنامه و چه بی هدف ، تنها زمان نداشتن تمرکز به وجود می آیند.

مواردی که در بالاقید گردید ، همگی به آمادگی پیش از تمرین اشاره داشت . اینک به مواردی که هنگام اجرا و تمرین در نوازندگی باید در نظر داشت می پردازیم:

• گرم کردن :

  هر بار پیش از تمرین ، همانند ماشینی که قبل از حرکت احتیاج به گرم شدن دارد، باید انگشتان و دستان خود را با گام نوازی و نواختن تریل و آرپژ، آماده نمایید .

• تمرین هدفمند :

  همواره پیش از آغازتمرین ، قصد و هدف خود از آن جلسه را مشخص کنید، از خود بپرسید که این بار روی تقویت کدام قابلیت و توانایی تمرکز کنید ؟ قرار بر آماده نمودن قطعه ای از موتزارت یا چهار مضرابی از استاد صبا دارید ؟ یا هدف ، یادگیری و تمرین اتودی جدید یا رفع اشکال قطعات می باشد؟در حین نواختن و تمرین نیز به صدای سونوریتۀ ساز و خارج نزدن توجه نموده، ریتم و ضرب را رعایت نمایید. به مواردی که نیاز به تمرین بیشتر دارد و اینکه آیا قطعه را درست می نوازید یا خیر دقت نمایید ، در چهار چوب برنامه پیش بروید و در صورت احساس نیاز ، روند تمرین را تغییر دهید .

• رفع اشکال

  یکی از راه هایی که می توان قطعه را با کیفیت بالا نواخت ، تمرکز روی بخش های مشکل آن و تقسیم آن به قسمت های کوچکتر و تمرین قسمت دارای مشکل به صورت جداگانه است . توجه داشته باشید که با تکرار اشتباه، آن را در ذهن خود جا نیاندازید و تقویت نکنید . درگام نخست مشکل را مشخص نموده و سپس نسبت به چگونگی رفع آن اقدام نمایید .نت های مربوط به آن بخش را با سرعت پایین و با تمرکز بالا بنوازید . حتی یک ضرب از هر میزان را که احساس مشکل می کنید پشت هم تکرار کنید و آن قدر بنوازید تا به ریتم ، صدا و کیفیت مطلوب برسید . حال نوبت آن است که میزان یا بخش مشخص شده را به سرعت قطعه برسانید. شروع با سرعت پایین و افزایش تدریجی آن به مراتب روند تمرین را برای هنرجو راحت تر می کند . یکی از روش های دیگری که می تواند در این راه به هنرجو کمک کند ، نواختن هر نت به تعداد دفعات است . ( برای مثال اگر نت قطعه لا دو ر می باشد ، آن را لا لا دودو ر ر نواخته و می توان تعداد دفعات را حتی افزایش داد و ملودی را ملکه ذهن کرد .)

  راه دیگری که درجهت بهینه سازی اجرا پیشنهاد میشود ، ضبط صدای نواختن خودتان یا حتی تهیه قطعه تصویری به هنگام نواختن است . هنگامی که تمرین های ابتدایی به پایان رسید و خود را آماده نواختن از آغاز تا پایان آن دیدید ، وسیله ضبط را آماده کرده و در مقابل آن بنوازید. از مزیت های آن می توان به پی بردن به اشکال های موجود در نواختن ، حالت درست نواختن و تشبیه دوربین به شنونده در جهت بالا بردن اعتماد به نفس اشاره کرد. پس از مشاهده طرز نواختن خود، به راحتی به اشتباهات خود پی می برید.

• بداهه نوازی

  چگونه می نوازید ؟ آیا احساسات خود را از طریق موسیقی بیان می کنید یا جزو آن دسته از نوازندگانی هستید که همانند ماشین هر چه را که روی کاغذ نگاشته شده، به صورت خودکار و بی حس تحویل می دهید ؟ قابلیت بیان احساس توسط موسیقی ، متمایز کننده نوازنده ها از یکدیگر و مرزی بین نوازنده بی روح با نوازنده ای که شنونده را تحت تاثیر قرار می دهد ، می باشد و  همه ی این تعاریف در یک کلمه خلاصه می شود : احساس .

  اگر احساس خود را با آرشه ، مضراب و یا کلاویه آشنا کنید ، آن زمان است که همه را انگشت به دهان خواهید نمود .

 قدم اول : ابتدا قطعه را همانگونه که در بالا یاد شد آماده کنید ، صحیح نواختن ، سرعت قطعه و . . .

 قدم دوم : گوش فرا دادن به اصل قطعه و نسخه های نواخته شده توسط نوازنده و ارکستر های  مختلف و درک حس قطعه ،  کندوکاو در تاریخچه خلق اثر و دلیل آن ، همه و همه بر دست یافتن به دیدی لازم در مورد چگونه نواختن آن و ایجاد حس مورد نظر در مورد قطعه مؤثر است .

 قدم سوم : قطعه را به سبک خود بنوازید ، به طوری که به اصل قطعه آسیب وارد نشود. جملات آن را اضافه و کم کنید ، نت های تزئین ، تریل ، آرپژ و پاساژ و . . . را تجربه کنید .

قدم چهارم : مهم ترین و اصلی ترین قدم در جهت با احساس زدن قطعه ، رهایی از بند کاغذ و نت و . . . است. آن قدر بنوازید تا قطعه را حفظ شده و چشم های خود را ببندید و آن را احساس کنید . آزادانه در موسیقی قدم بزنید و هوا بخورید. آنگاه چشمهایتان را که باز می کنید، متوجه می شوید که چه شاهکاری خلق کرده اید .

•  تفریح موسیقیایی

  در پایان هر جلسه تمرینی ، زمانی را به نواختن آزادانه اختصاص بدهید و از آن لذت ببرید . در این مرحله است که نتیجه ی زمانی که برای رفع اشکال گذاشته اید را می بینید و لذت می برید .

علاوه بر استعداد در زمینه موسیقی ، تمرین عاملی است که اگر با تلاش و پشتکار بالا ادغام شود ، بی استعدادی شخص را نیز تحت الشعاع قرار می دهد و راحت نواختن هدیه ایست که در نتیجه تلاش و اراده قوی در تمرین ها به شما تقدیم می شود . پس در اولین فرصت شروع کنید .